Dış Ticarette Teslim Şekilleri

İhracatta Teslim Şekilleri

Dış ticarette teslim şekilleri, uluslararası ticareti kolaylaştırmak amaçlı oluşturulmuştur. Paris merkezli Uluslararası Ticaret Örgütü, tüccarların kullandıkları ticari terimleri anlamak için çalışmalar yapmıştır. 1923 yılında yayınlanan ilk çalışmada 13 ülke, 1928 yılında yapılan ikinci çalışmada ise 30’dan fazla ülkede ticari terim yorumları genişletilmiştir.

Ortaya Çıkışı

Dış ticarette teslim şekilleri Incoterms olarak bilinir. 1936 yılında ilk versiyonu yayınlanan Incoterms Kuralları revizyonları 1950’lere kadar askıya alınmıştır. 1953’de yayınlanan revizyonla deniz yolu taşımacılığı için 3 yeni kural çıkartılmış, 1967’de ise DAF ve DOP eklenmiştir.

Hava taşımacılığı popüler ticaret terimlerinin ortala çıkmasını sağlamıştır. 1980’deki konteynır trafiğinin artması, ürünlerin/malların konteynırlarda taşınması ve yeni dokümantasyon süreçlerinin genişletilmesiyle birlikte yeni revizyonlar yapılmıştır. 1990’daki revizyon kurallarına FCA kuralları da eklenmiştir.

Incoterms 2010, bu kuralların güncel halidir. 2020’de ileriye bakmak olarak yeniden güncellenen kurallar, tüccarlar, avukatlar ve şirket temsilcilerini içeren bir grupla çalışmalarına halen devam etmektedir.

Uluslararası Ticarette Teslim Şekilleri

Uluslararası Ticaret Odası’nın hazırladığı ve Incoterms olarak adlandırılan 11 teslim şekli ile dış ticarette satıcı ve alıcıya düşen sorumluluklar belirlenmiştir. Incoterms amacı, uluslararası ticaretle ortaya çıkan uyuşmazlıklar, anlaşmazlıklar ve hukuki ihtilafları yok etmek ile uluslararası standart teslim şekilleri oluşturmaktır.

1- Fabrikada Teslim (EXW-Ex-Works)

Bu teslimde satıcılar mallarını sözleşmede belirtilen tarihte alıcıya ya da onun emrine teslim edilmek üzere fabrikasında hazır tutar. Alıcı da malları fabrikadan teslim alır, ihraç için geçerli belgeleri hazırlar, gümrük işlemlerini tamamlar, malları kendi ülkesine ithal eder. Teslimden itibaren mallarla ilgili tüm sorumluluklar, riskler ve masraflar alıcıya aittir.

2- Taşıyıcıya Masrafsız Teslim (FCA)

Taşıyıcıya masrafsız teslimde satıcı malların gümrük çıkış işlemlerini tamamlar. Tarafların kararlaştırdığı zamanda ve yerde alıcının anlaştığı taşıma acentesine ya da şahsa teslimi ile satıcının sorumluluğu biter. Bundan sonraki tüm sorumluluklar alıcıya aittir. Teslimat satıcının kendi yerinde yapılacaksa, sorumluluk satıcıdadır. Teslimat satıcının kendi yeri dışında yapılacaksa malın yüklenmesinden satıcı sorumludur. Ancak malın boşaltılmasında bir sorumluluğu yoktur.

3- Taşınma Bedeli Ödenmiş Olarak Teslim (CPT)

Bu teslim modelinde satıcı malları anlaştığı ya da kendisinin belirlediği nakliyeciye taşıtır. İhraç edilecek olan malların gümrük işlemleri yapılır, varış yerine gitmesi için gerekli taşıma bedelleri ödendikten sonra teslim edilir.

4- Taşıma Ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim (CIP)

Satıcı ihraç edeceği ürünleri / malları asgari teminat sağlayan sigorta yapılmış ve ihracat gümrük işlemleri tamamlanmış olarak nakliye aracına yüklenir. Navlun ücretini de satıcı öder. Malların satış yerine kadar olan taşıma masraflarını satıcı, malların nakliye aracına yüklendiği andan itibaren de tüm masraf ve riskler de alıcıya aittir.

5- Terminalde Teslim (DAT)

Bu teslim şekli satıcının malların belirlenen varış yönünde ya da limanda belirlenen terminalde gelen taşıma aracından boşaltılarak, alıcının tasarrufuna bırakarak malları teslim etmesidir.

6- Belirlenen Yerde Teslim (DAP)

Satıcın malları belirlenen varış yerine gelen taşıma aracından boşaltmadan alıcının tasarrufuna bırakmakla teslim ettiğini ifade etmektedir. Mallar havalimanı, liman ya da gümrük noktasında nakliye aracıyla hazır bekletilerek alıcıya teslim edilir. Gümrük işlemleri, gümrükteki tüm masraflar alıcıya aittir. Malların belirlenen yere taşıma maliyetlerini, terminal bağlantılı risk ve zararları satıcı karşılar.

7- Gümrük Vergileri Ödenmiş Olarak Teslim (DDP)

Bu teslim şeklinde satıcı malları ithalat için gümrüklenmiş ve varış yerine gelen taşıma aracında boşaltmaya hazır olarak alıcının tasarrufuna bırakmakla teslim edilmesidir.

Deniz Yollarında Kullanılan Teslim Şekilleri

8- Gemi Doğrultusunda Masrafsız Teslim (FAS)

Mallar, satıcı tarafından teslim yeri olan geminin bulunduğu yere kadar getirilir. Gemi rıhtımda ise yükleme yerine, açıkta ise mavnalarla (gemilere yük götüren ve getiren, güvertesi olmayan büyük tekne) taşınarak geminin yanına kadar getirilir. Teslim edilir. Bu teslim şekli nehir ve deniz taşımacılığında kullanılır.

Alıcı, malın ihracı için gereken belgeleri hazırlar, izinleri alır, gümrük işlemlerini tamamlar. Malı aldığı ülkede bu işlemleri kendisinin ya da aracının yapacağı güce sahip değilse bu teslim şeklini seçmemeli ya da satıcının gerçekleştirmesi istenmelidir.

9- Gemi Güvertesinde Masrafsız Teslim (FOB)

Satıcı ihracat için gerekli belgeleri hazırlar. Gümrük işlemleri tamamlanır. Mallar, belirlenen tarih ve yerde alıcının sağladığı gemiye yüklenir. Mallar, geminin güvertesinden geçtiği andan itibaren teslim edilmiş olur. Bundan sonra meydana gelen zarar, masraf ve hasarın sorumlusu alıcıdır. FOB teslim biçimi, ülkemizde de sık olarak nehir ve deniz taşımacılığında kullanılır. Mallar gemi ile taşınabilecek yere kadar taşındıktan sonra demir, hava ya da kara yolu ile ithalatçının adresine taşınır.

10- Mal Bedeli ve Navlun Ödenmiş Teslim (CFR)

Burada satıcı riskleri ve masrafları üstlenerek malların yükleneceği limana kadar nakliyeyi sağlar. Navlun ücretini öder, gümrük işlemlerini yaptırır. Bundan sonra navlun dışındaki malla ilgili risk ve masraflar alıcıya aittir.

11- Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun Ödenmiş Teslim (CIF)

Satıcı, ihraç edeceği ürünlerin gümrük işlemlerini tamamlar. Asgari teminatlı bir sigorta yaptırır, limana getirtir ve gemiye yükler. Navlun bedeli de satıcı tarafından ödenir. Gemiye yüklendikten sonra mallarla ilgili tüm risk ve masrafları alıcı üstlenir. Buradaki tek farklılık, malların olabilecek hasarlara karşı satıcı tarafından sigorta ettirilmesidir. Sigorta, asgari teminat sağlandığından dolayı alıcı daha geniş bir koruma için ek sigorta yaptırabilir.